Một loạt câu hỏi đặt ra: miễn dịch cộng đồng, trẻ hóa tháp tuổi, đỡ phần lương hưu và lợi tức xã hội? Chọn ưu tiên cứu người trẻ, bỏ lại người già khi quá tải, nên người già chết nhiều?...
Ý là nước có dân số già nhất châu Âu và già thứ 2 thế giới. Cứ 3 người Ý thì có 1 người trên 65 tuổi. Ít thấy nơi nào khác ở châu Âu có 3, thậm chí 4 thế hệ sống quần tụ như người Ý. Không sống chung con dâu mẹ chồng, nhưng khi chưa có gia đình hoặc khi đã ly dị, con cái thường sống chung với bố mẹ.
Vai trò của ông bà trong đại gia đình rất lớn, khác hẳn các nước châu Âu khác. Hầu hết ông bà đều tham gia trông cháu. Kể cả khi ở riêng, con cháu thường xuyên gọi điện và ít ra một lần một tuần quần tụ ăn uống.
|
Nhiều người Ý không đếm xỉa đến lệnh phong tỏa vì dịch Covid-19 |
Bạn tôi kể về chính gia đình "đặc" Ý của mình. Ở Milan - tâm dịch Covid-19, hai người con chưa lập gia đình sống cùng bố mẹ. Người chị phải ra sống riêng để bố mẹ đỡ bị phơi nhiễm. Vì chị vẫn đi làm ra ngoài hàng ngày theo giấy phép. Dù đã 33 tuổi, cô trải qua khủng hoảng, không ngủ được khi buổi tối không được qua phòng chào bố mẹ, thơm bố và đặt tay lên trán bố!
Hiểu được giá trị văn hóa cốt lõi này của xã hội Ý, sẽ khó nghĩ việc người Ý không cố hết sức để bảo vệ, cứu chữa người già trong dịch bệnh. Dân không bao giờ bỏ mặc người trong gia đình, y bác sỹ không bỏ mặc những người giống cha chú họ, chính phủ không bao giờ bỏ mặc một phần ba của nước Ý!
Người ông âu yếm nhìn đứa cháu mới sinh qua cửa sổ, đảm bảo biện pháp cách ly để bảo vệ người già |
Vì sao tỉ lệ chết rất cao, gấp đôi mức cao nhất của thế giới?
Nguyên nhân chính do nhiều người già vốn có bệnh nền nhiễm Covid-19 và tử vong.
Tuổi trung bình của người nhiễm Covid-19 ở Ý là 63 tuổi, già so với Đức (55 tuổi) hay Hàn Quốc (47 tuổi). Tuổi trung bình của người chết dao động từ 78 tới 80.5 tuổi. 85% người tử vong là 70 tuổi trở lên. 99% người tử vong ở Ý có bệnh nền.
Đặc điểm trọng người già và sinh hoạt xã hội mạnh cũng gây bất lợi cho Ý trong bối cảnh này. Con cháu liên tục đi chơi, hôn má, bắt tay, nói to. Thường xuyên gặp gỡ con cháu nên nhiều cụ bị nhiễm. Dịch Covid-19 tấn công các trại dưỡng lão nơi người già sống tập trung, hay ở bệnh viện thời gian đầu, "hủy diệt" những bệnh nhân vốn đã ốm sẵn.
Cảnh sát nhường khẩu trang được phát cho cụ già trên đường |
Nhiều cái chết vì Covid-19 chồng chất, nước Ý xót xa đau đớn, mặc niệm toàn quốc. Lễ tang giảm thiểu người dự, nhưng đủ quan tài, vòng hoa, linh mục, mồ yên mả đẹp trong nghĩa trang, được chính phủ tổ chức, huy động xe quân đội. Chu toàn cho từng người nằm xuống, trọn nghĩa trọn tình.
Người già đang được chăm sóc như thế nào trong đại dịch?
Lệnh phong tỏa là cú sốc mạnh nhất lên người già. Bị cắt hẳn ra khỏi tiếp xúc xã hội, đơn côi, yếu ớt. Nhưng gia đình và xã hội không để họ lẻ loi. Hàng loạt các nghĩa cử từ cá nhân tới tổ chức đều hướng tới người già.
Các bệnh nhân Covid-19 trong viện hầu hết là người cao tuổi. Bác sĩ kiệt sức nhưng vẫn tổ chức giúp họ gọi video cho con cháu, đáp ứng nguyện vọng thiêng liêng của tình ruột thịt.
Một số hãng taxi tổ chức taxi miễn phí cho người già. Các cô gái tình nguyện giúp người già trong chung cư mua sắm. Những sĩ quan và nhân viên chính phủ tới thăm giúp đỡ người già ở các ngôi nhà đơn lẻ vùng núi xa, thay ga, sắp củi, làm giúp họ việc nhà.
|
Số ca nhiễm Covid-19 tại Mỹ cao nhất thế giới, vượt Trung Quốc và Ý |
Trong phong trào lạc quan bừng bừng khắp nước Ý, những người khua trống chiêng hát hò vào mỗi chiều, tập thể dục trên ban công, hòa vào tràng vỗ tay vang dội toàn quốc, là rất nhiều người già. Họ là nước Ý, tinh thần mạnh mẽ và tươi trẻ. Cụ bà 95 tuổi, cụ ông 97 tuổi và mới ngày 27.3 là một cụ ông 101 tuổi được chữa khỏi. Một bác sĩ gây mê về hưu đã 85 tuổi xung phong trở lại phòng giải phẫu bệnh viện để cùng đồng nghiệp chống dịch...
Đâu có ai nghĩ Ý là già nua đáng thương, mà ngược lại là năng động, nóng bỏng, bay bổng.
Nhìn nhận trường hợp Ý đúng mới rút ra được bài học đúng
Nhìn nhận đúng đắn được chính phủ và người dân Ý nhân văn và đang cố gắng thế nào, nền y tế tốt ra sao, là giúp không lạc vào miệt thị, chủ quan hay thương vay cho sự hủy diệt phóng đại mà các tin giả yêu thích.
Covid-19 lây lan khủng khiếp và nguy hiểm, chặn dịch sớm là phương cách tối ưu, mà Việt Nam đang làm tốt. Nhưng một mình biện pháp chính phủ không bao giờ đủ với đại dịch. Toàn dân phải giữ khoảng cách, ở yên ở nhà, dù đã có phong tỏa hay chưa.
Trong cuộc chiến, người ngã ngựa đầu tiên và thương tích nặng, không hẳn là người kém nhất hay chủ quan nhất, mà đơn giản là người đầu gặp hố sâu. Hãy nhìn vào người ấy, rút ra bài học từ sự hi sinh và tránh bớt thương vong về sau.
Ý đang là nước có con số và thông tin đầy đủ và minh bạch hạng nhất để đánh giá độ nguy hiểm của bệnh dịch Covid-19. Ngã đau nhất và cũng đang vượt ra với muôn ngàn kế sách và tinh thần đoàn kết, lạc quan, vững vàng.
|
Thủ tướng Anh Boris Johnson dương tính với Covid-19 |
Biện pháp chống dịch Covid-19 của Ý nhanh chóng được châu Âu noi theo. Tinh thần lạc quan Ý như phong trào hát trên ban công, vẽ tranh cầu vồng... lan tỏa cả ra Pháp, Tây Ban Nha. Nhìn vào Ý mà Đức có các biện pháp cách ly sớm người già nói chung…
Bài học ở cả đó, tìm đủ thông tin và chắt lọc ra, hay lớn tiếng chê bai mà ít học bài, là tùy mỗi nước, mỗi người. Tùy đánh giá tổng quan, hay thầy bói sờ voi. Tùy con mắt trong sáng, khách quan, nhân văn, hay bị định kiến và kỳ thị vướng tầm nhìn.
Tôi mong và tin Ý sẽ sớm vượt qua. Mọi nước vượt qua thì thế giới mới có thể lành bệnh. Đại dịch Covid-19 chưa có tiền lệ từ sau chiến tranh thế giới thứ 2 này là lúc đoàn kết, học hỏi, trợ giúp lẫn nhau. Là cơ hội để phát hiện chỗ yếu kém và thay đổi. Để một lần nữa chứng tỏ tình người và tình yêu cuộc sống sẽ chiến thắng tất cả.
Bình luận (0)