Đơn phương diễn giải luật pháp làm lung lay nền móng hoà bình, ổn định ở Biển Đông

Sáng 16.11, Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 với chủ đề “Duy trì hoà bình và hợp tác trong bối cảnh có nhiều biến động” đã diễn ra tại Hà Nội, với sự tham gia của một lượng diễn giả, học giả lớn nhất từ trước tới nay, đến từ hơn 30 quốc gia.

Mức độ quan tâm này thể hiện uy tín của diễn đàn cũng như vai trò của vấn đề Biển Đông trong định hình các mối quan hệ quốc tế.

Tại hội thảo, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, đại dịch Covid-19 đã gây nhiều xáo trộn trong đời sống quốc tế, làm bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ trong lòng xã hội các nước, làm xói mòn lòng tin giữa các quốc gia, tác động đến môi trường hoà bình, ổn định chung giữa các nước.

“Covid-19 không chỉ cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mà còn kéo giảm nền kinh tế toàn cầu, làm cho những tiến bộ xã hội và thành quả kinh tế tích luỹ của hàng chục năm qua có nguy cơ bị cuốn trôi, gây ra tình trạng đa khủng hoảng trên bình diện quốc tế. Những xáo trộn đó làm gia tăng cạnh tranh giữa các nước lớn, thúc đẩy thêm xu hướng cực đoan trong xử lý và vận hành hệ thống quan hệ quốc tế”, ông Sơn nhận định.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu tại hội thảo Ảnh DAV

Trong bối cảnh đó, Biển Đông là phép thử đối với khả năng duy trì đối thoại, hợp tác giữa các nước vì lợi ích chung; việc minh bạch trong chính sách và hành động thực tế của các quốc gia; là phép thử trong chuẩn mực ứng xử giữa các nước, nhất là các nước lớn với nhau.

Biển Đông cũng là phép thử với vai trò của các thể chế đa phương khu vực, nhất là ASEAN, trong kiểm soát căng thẳng, xây dựng lòng tin, thúc đẩy hợp tác, hướng tới giải quyết xung đột, tạo dựng môi trường hoà bình, ổn định.

Biển Đông cũng là phép thử với các nước ASEAN về việc duy trì vai trò trung tâm của khu vực tăng trưởng năng động nhất thế giới, với sự đoàn kết của cộng đồng, khả năng thích ứng của các nước Đông Nam Á.

Ông Bùi Thanh Sơn phân tích, ASEAN đã có nhiều nỗ lực kêu gọi các ước kiềm chế, không làm phức tạp tình hình và leo thang tranh chấp, không sử dụng hay đe doạ sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp và bất đồng bằng biện pháp hoà bình trên cơ sở luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn thách thức khó lường. Việc đơn phương diễn giải luật pháp quốc tế không phù hợp với chuẩn mực và lợi ích chung làm suy giảm ý nghĩa, sự vẹn toàn và giá trị thống nhất và phổ quát của UNCLOS 1982.

Việc diễn giải đơn phương này không chỉ tác động đến nền móng của hoà bình, ổn định ở Biển Đông mà còn là mầm mống có thể dẫn tới việc xói mòn trật tự trên biển cũng như hoà bình, ổn định toàn cầu, khi mà hợp tác nhằm đối phó với các thách thức đang đòi hỏi cấp bách hơn bao giờ hết.

Cạnh tranh địa chính trị nước lớn và quân sự hoá Biển Đông làm tình hình thực địa tiếp tục diễn biến phức tạp, cản trở các tiến trình ngoại giao nhằm nỗ lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác. Bên cạnh đó, các vấn đề an ninh phi truyền thống trên biển ngày càng phức tạp, tác động đến cuộc sống bình yên của hàng triệu người.

Để vượt qua các thách thức này, ông Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, các bên cần nêu cao tinh thần đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển và cùng tìm các giải pháp hoà bình cho các khác biệt và tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế; tăng cường hợp tác, biến Biển Đông thành vùng biển kết nối và hợp tác thay vì cạnh tranh và đối đầu; tăng cường xây dựng và duy trì một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác biển ở Biển Đông; chủ động phòng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn trên biển; thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển; hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông; không ngừng hướng tới giải quyết hoà bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước luật Biển (UNCLOS) 1982.

Ông Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh các nước cần tiếp tục thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực, ủng hộ Tầm nhìn của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và nhất trí việc ASEAN có một cách tiếp cận chiến lược chung đối với vấn đề an ninh biển khu vực; tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC); không tiến hành các hoạt động đơn phương, cả quân sự và dân sự nhằm thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông; tiếp tục đề cao, tôn trọng sự toàn vẹn và giá trị thống nhất, phổ quát của UNCLOS 1982, coi công ước này là cơ sở pháp lý cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời cần tôn trọng quyền lợi hợp pháp căn cứ theo luật pháp quốc tế của các bên liên quan ở Biển Đông.

Hội thảo do Học viện Ngoại giao, Quỹ hỗ trợ nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật gia Việt Nam đồng tổ chức, thu hút hơn 300 đại biểu cùng hơn 400 đại biểu đăng ký tham dự trực tuyến, trong đó có gần 60 diễn giả là các chuyên gia uy tín từ 30 quốc gia ở các châu lục khác nhau, 12 đại sứ và đại diện của trên 20 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam, gần 100 phóng viên hãng thông tấn, truyền hình trong và ngoài nước đã đăng ký tham gia đưa tin. Hội thảo diễn ra trong 2 ngày 16 - 17.11 với 8 phiên lớn và 1 phiên đặc biệt, gồm các chủ đề: Tình hình Biển Đông trong tình hình thế giới biến động; Vai trò của ASEAN với tầm nhìn sau năm 2025; Tranh luận pháp lý bằng Công hàm tại Liên Hợp Quốc; Cạnh tranh định hình công luận về Biển Đông và vai trò của báo chí; Xây dựng các quy tắc ứng xử để tránh va chạm tại Biển Đông; Nguồn cá, nghề cá và bảo vệ tài nguyên sinh vật biển; Nghiên cứu khoa học biển; Khai thác tài nguyên biển bền vững và Phiên đặc biệt, cho phép giới trẻ chia sẻ quan điểm về vấn đề Biển Đông.