'Em của thời niên thiếu': Tình yêu đầy máu và nước mắt

Mặc dù ra mắt đã lâu, từng khiến cư dân mạng mê mẩn và dành nhiều lời bàn nhưng tác phẩm Em của thời niên thiếu (tựa gốc: Thiếu niên đích nhĩ, tựa Anh: Better days) của đạo diễn Tăng Quốc Tường bỗng "hot" trở lại nhờ "ẵm" 8 giải Kim Tượng 2020 của Hồng Kông vừa qua. Tác phẩm của đạo diễn sinh năm 1979 này có chiến thắng thuyết phục tại mùa giải không chỉ ở chiều sâu nội dung mà còn ở diễn xuất ấn tượng của cặp đôi diễn viên Hoa ngữ là Châu Đông Vũ và Dịch Dương Thiên Tỉ.

Nếu không đọc qua tác phẩm, chỉ thoạt nhìn poster phim, người ta dễ lầm tưởng Em của thời niên thiếu là tác phẩm lấy đề tài thanh xuân vườn trường đan dệt những mối tình câm, tình thầm của tuổi mới lớn. Nhưng tác phẩm chuyển thể của đạo diễn gốc Quảng Đông dắt tay khán giả vào một câu chuyện tàn khốc hơn nhiều, mặc dù tác phẩm mà nó dựa vào để chuyển thể thuộc loại sách tuổi teen từ 12 - 18 tuổi ở Trung Quốc. Trần Niệm (Châu Đông Vũ đóng) bị bắt nạt ở trường, cơ duyên đưa đẩy cô học trò có tương lai xán lạn này và Tiểu Bắc (Dịch Dương Thiên Tỉ), một tên lưu manh đường phố có tiền đồ tối tăm gặp nhau. Vì cảm mến cô gái bé nhỏ, gã trai không sợ trời không sợ đất nhận nhiệm vụ làm "cận vệ" cho cô trước "nanh vuốt" của lũ bắt nạt, từ đó đẩy cặp đôi đi đến một vụ án mạng thảm khốc. 

Nam diễn viên Dịch Dương Thiên Tỉ diễn xuất sắc cùng đàn chị Châu Đông Vũ trong Em của thời niên thiếu Ảnh: Henan Film Group

Kịch bản là thế mạnh của tác phẩm "càn quét" giải Kim Tượng lần thứ 39 này. Một xã hội Trung Quốc phân chia giai cấp đến mức khốc liệt, ôm ấp trong nó sự đấu tranh không ngừng ngay trên ngưỡng cửa học đường để có một tấm vé vào đại học phô bày qua những khung hình được trau chuốt tỉ mỉ. Thế nhưng câu chuyện tranh đấu để có một tấm vé lý tưởng vào đời của Trần Niệm lại nhuốm máu và nước mắt khi cô bị bạn cùng lớp bắt nạt, mức độ ngày càng tăng. Vấn đề bạo lực học đường là địa hạt của tác phẩm này nhưng đằng sau nó, câu chuyện kẻ có tiền, quyền và tiếng nói trong xã hội dường như lấn át những người ở địa vị thấp bé và yếu đuối hơn. Ngụy Lai (Châu Dã đóng) là hiện thân của kẻ ở tầng lớp trên, được giáo dục trong gia đình bề thế còn Trần Niệm lại xuất thân từ gia đình cơ hàn, thiếu sự quan tâm của người mẹ tảo tần. Song câu chuyện cuộc đời của Tiểu Bắc cũng không khá hơn khi từ nhỏ đã phải lo cái ăn cái mặc, thiếu tình thương của mẹ. Những bi kịch cá nhân như những hố sâu hun hút kéo Trần Niệm lẫn Tiểu Bắc xuống, họ tìm thấy nhau giữa một xã hội Trung Quốc đương đại ngổn ngang. 

Tuy là hành trình vào đời nhưng tác phẩm của Tăng Quốc Tường không thơ mộng như tác phẩm Cô gái năm ấy chúng ta cùng theo đuổi của đạo diễn Cửu Bả Đao nhưng lại đủ khiến khán giả rơi lệ không kém gì chuyện tình của Kha Cảnh Đằng (Kha Chấn Đông) và Thẩm Giai Nghi (Trần Nghiên Hy). Có thể nói, lựa chọn Châu Đông Vũ quay trở lại hợp tác với mình lần này là lựa chọn đúng đắn của Tăng Quốc Tường khi trước đó cả hai từng hợp tác với nhau qua tác phẩm Thất Nguyệt và An Sinh (2016, cũng gây tiếng vang tại mùa giải Kim Tượng 2017). Đủ lạnh lùng để làm bật lên những đoạn yêu cầu diễn xuất tâm lý như đoạn Trần Niệm gây tai họa nhưng vẫn bình tĩnh đi thi, đủ tinh ranh để qua mặt được sở cảnh sát, Châu Đông Vũ chưa bao giờ khiến khán giả thất vọng khi hóa thân thành cô gái đáng thương trong phim.

Xuyên qua câu chuyện bạo lực học đường, khán giả thấy được nhiều vấn đề về một Trung Quốc hiện đại trong Em của thời niên thiếu Ảnh: Henan Film Group

Nhà phê bình phương Tây Andrew Stover viết trên trang Film Inquiry dùng từ "sắc sảo" để nói về diễn xuất của nữ diễn viên xuất thân từ Thạch Gia Trang (Hà Bắc). Với ngôi sao sinh năm 1992, ánh mắt biết nói là thứ tài sản quý giá để cô lột tả xuất sắc thần thái của Trần Niệm qua từng khung hình của phim. Đoạn Tiểu Bắc cạo đầu cho Trần Niệm sau vụ ẩu đả, ánh mắt trong veo nhưng đầy nước mắt của cô khiến cho khán giả ám ảnh, và càng ám ảnh hơn khi sự trong veo đó bị vẩn đục bởi một thế giới quá tàn khốc. Cũng với nhân vật Trần Niệm, biên kịch không quên "ký thác" vào nhân vật này những câu nói khiến khán giả sửng sốt như "Mình thua cuộc rồi" hay "Vậy thế giới này như thế, chị có an tâm sinh con ra không?". Nó gợi liên tưởng đối nghịch với tác phẩm The perks of being a wallflower của đạo diễn Stephen Chbosky, cũng là bài ca về hành trình trưởng thành chông gai nhưng ở trong phim, các nhân vật đắm chìm vào cảm xúc hân hoan để đón nhận một tương lai đang tới trên nền nhạc sôi động Heroes của huyền thoại quá cố David Bowie chứ không là sự đầu hàng và gắn liền với sự tăm tối như Em của thời niên thiếu. 

Sức hấp dẫn của tác phẩm Em của thời niên thiếu không chỉ đến từ câu chuyện phá án ly kỳ mà còn xuất phát từ chuyện tình ngang trái của cặp đôi Trần Niệm - Tiểu Bắc. Tờ South China Morning Post khen tác phẩm được chấm 100% trên Rotten Tomatoes này là "hấp dẫn khán giả đến phút cuối", còn Hollywood Reporter nhận xét bộ phim có "nghệ thuật kể chuyện thú vị". Cũng với một Trung Quốc đầy biến động, câu chuyện tình yêu của nhân vật do Châu Đông Vũ hóa thân cũng cay đắng không thua gì câu chuyện trong Chuyện tình dưới cây táo gai (2010) của đạo diễn Trương Nghệ Mưu.  

Nếu cách nay mười năm, Châu Đông Vũ đem đến câu chuyện tình yêu thuần khiết trong Chuyện tình dưới cây táo gai thì trong Em của thời niên thiếu, cô đem đến câu chuyện tình đầy gai góc Ảnh: Edko Films Ltd.

Khác với nhân vật trong Em của thời niên thiếu, trong phim Chuyện tình dưới cây táo gai cách nay một thập niên, người đẹp xứ Trung vào vai Tịnh Thu, một cô gái thuần hậu, rụt rè phải lòng Tôn Kiến Tân (Đậu Kiêu) làm ở Cục Địa chất. Để rồi đến cuối phim, Tịnh Thu như chết lịm khi chứng kiến người yêu hấp hối do căn bệnh lạ trong bệnh viện. Rời xa một Trung Quốc thời Cách mạng Văn hóa, Trần Niệm trong một Trung Quốc thời hiện đại bất giác nhớ về câu chuyện quá khứ đầy đau đớn của mình bên anh chàng Tiểu Bắc sống không cần biết đến ngày mai. Trong phim của Trương Nghệ Mưu, Tịnh Thu lướt theo Tôn Kiến Tân trên cánh đồng hoa cải vàng, băng suối với sự rụt rè thì trong phim của Tăng Quốc Tường, nhân vật của Châu Đông Vũ được Tiểu Bắc đèo qua các ngã đường của một đại lục hiện đại và khắc nghiệt. Song ở cả hai phim, nhân vật mà Châu Đông Vũ thủ vai đều có chuyện tình ngang trái.