Iran có thể làm gì nếu Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân?

Văn Khoa
Văn Khoa
08/05/2018 21:48 GMT+7

Nếu Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran, chính quyền Tehran có thể đáp trả bằng cách gây tổn hại những lợi ích của Washington và các đồng minh ở Trung Đông, theo Reuters.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa cho hay vào khoảng 14 giờ ngày 8.5 (khoảng 1 giờ sáng 9.5, theo giờ Việt Nam), ông sẽ công bố quyết định có rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran hay không. Tờ The New York Times dẫn một số nguồn tin ngoại giao cho rằng ông Trump có ý định rút ra khỏi thỏa thuận này.
Tehran ký thỏa thuận mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện với Anh, Đức, Mỹ, Nga, Pháp và Trung Quốc hồi năm 2015. Theo đó, Iran đồng ý hạn chế chương trình hạt nhân của mình để được dỡ bỏ một số lệnh cấm vận. Nếu Mỹ rút khỏi thỏa thuận, Iran có thể đáp trả bằng cách phá hoại những lợi ích của Mỹ và các đồng minh ở Trung Đông. Sau đây là một số viễn cảnh do Reuters vừa đưa ra:
Iraq
Khi tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) chiếm nhiều khu vực ở Iraq vào năm 2014, Iran đã nhanh chóng hỗ trợ Baghdad. Từ đó, Iran hỗ trợ trang bị vũ khí và huấn luyện cho hàng ngàn thành viên thuộc các lực lượng Hồi giáo dòng Shi'ite ở Iraq.
Nếu thỏa thuận hạt nhân sụp đổ, Iran có thể khuyến khích những lực lượng muốn Mỹ rút khỏi Iraq tiến hành tấn công chống lại lực lượng Mỹ. Đó có thể là những cuộc tấn công bằng tên lửa, súng cối và bom mà không liên quan trực tiếp tới nhóm chiến binh Shi'ite cụ thể nào. Bằng cách này, Iran có thể phủ nhận đã thay đổi lập trường tránh đối đầu trực tiếp với các lực lượng Mỹ ở Iraq.
Syria
Iran và các đồng minh bán quân sự, như nhóm vũ trang Hồi giáo Hezbollah ở Li Băng, có liên quan đến cuộc chiến ở Syria từ năm 2012. Iran đã trang bị vũ khí và huấn luyện cho hàng ngàn thành viên thuộc các lực lượng bán quân sự Shi'ite để ủng hộ chính quyền Damascus. Theo Israel, Iran đã tuyển mộ khoảng 80.000 chiến binh Shi'ite.
Sự hiện diện của Iran ở Syria đã đẩy Tehran vào cuộc xung đột trực tiếp với Israel, với hàng loạt cuộc đối đầu trong mấy tháng gần đây. Giới chức Israel tuyên bố họ sẽ không bao giờ để Tehran hay Hezbollah thiết lập sự hiện diện quân sự lâu dài ở nước láng giềng Syria.
Nếu thỏa thuận hạt nhân sụp đổ, Iran sẽ không còn động cơ ngăn các lực lượng đồng minh Shi'ite ở Syria tiến hành các cuộc tấn công nhắm vào Israel. Ngoài ra, Iran và những lực lượng do Tehran kiểm soát ở Syria cũng có thể gây rắc rối cho khoảng 2.000 binh sĩ Mỹ đóng trú tại miền bắc và miền đông Syria. Một cố vấn cấp cao của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei hồi tháng trước cho hay ông hy vọng Syria và các đồng minh sẽ đẩy binh sĩ Mỹ ra khỏi miền đông nước này.
Li Băng
Hồi năm 2006, Hezbollah chống lại Israel trong một cuộc chiến tranh biên giới 34 ngày. Theo giới chức Mỹ và Israel, Iran đang hỗ trợ Hezbollah xây các nhà máy sản xuất tên lửa dẫn đường chính xác hoặc cải biến những tên lửa tầm xa với hệ thống điều khiển chính xác.
Hezbollah và các đồng minh chính trị của mình vừa giành hơn phân nửa số ghế trong cuộc bầu cử quốc hội Li Băng vừa qua, theo kết quả sơ bộ được công bố hôm 7.5. Hiện nay, Hezbollah đang làm việc với nhiều bên đối lập chính trị, trong đó có Thủ tướng Saad al-Hariri, người được chính quyền phương Tây hậu thuẫn.
Nếu thỏa thuận hạt nhân sụp đổ, Iran có thể gây áp lực để Hezbollah cô lập các thành phần đối lập, động thái mà các chuyên gia cho rằng có thể gây bất ổn ở Li Băng.
Yemen
Iran chưa bao giờ thừa nhận có sự liên quan quân sự trực tiếp ở Yemen. Trong khi đó, một số quan chức Mỹ và Ả Rập Xê Út khẳng định Iran đang cung cấp tên lửa và nhiều vũ khí khác cho nhóm nổi dây Houthi. Lực lượng này mới đây đã phóng nhiều lên lửa về hướng thủ đô Riyadh và cơ sở dầu mỏ ở Ả Rập Xê Út, với lý do là để đáp trả những cuộc không kích của liên quân do Ả Rập Xê Út cầm đầu nhắm vào Yemen.
Iran và Ả Rập Xê Út đang cạnh tranh quyền lực ở khu vực. Những người ủng hộ thỏa thuận hạt nhân với Iran cho rằng thỏa thuận hạt nhân đã giúp ngăn chặn cuộc cạnh tranh leo thang thành chiến tranh. Nếu thỏa thuận sụp đổ, Iran có thể gia tăng ủng hộ Houthi, điều này có thể dẫn tới sự đáp trả quân sự từ Ả Rập Xê Út và các đồng minh vùng Vịnh như Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất.
Rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân?
Bên cạnh đó, Iran còn có một số lựa chọn liên quan trực tiếp đến chương trình hạt nhân của mình. Giới chức nước này cho hay một lựa chọn mà họ đang xem xét là rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei nhấn mạnh Iran không quan tâm đến phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng nếu Tehran rút khỏi NPT, việc này sẽ gióng lên hồi chuông báo động toàn cầu.
Nếu không rút khỏi NPT, Iran có thể đẩy mạnh việc làm giàu uranium, vốn bị giới hạn nghiêm ngặt theo thỏa thuận nhằm giảm bớt nguy cơ uranium có thể được dùng sản xuất nguyên liệu bom nguyên tử. Hồi tuần trước, Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran Ali Akbar Salehi tuyên bố nước này có thể làm giàu uranium tới cấp độ cao hơn so với mức Tehran có thể làm trước khi thỏa thuận được ký.
Top

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.