Minh bạch trong quản lý khai thác cát

Từ phản ánh của loạt bài Cát nạo lên, tiền đổ xuống đăng trên Thanh Niên cuối tháng 4.2022, mới đây Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã yêu cầu các Bộ liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 38/CT-TTg ngày 29.9.2020 của Thủ tướng về tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản; đồng thời thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng về chủ trương không xuất khẩu cát.

Khai thác cát trên sông Hậu ở An Giang

ĐÌNH TUYỂN

Cát nạo lên, tiền đổ xuống là loạt bài PV Thanh Niên đã dành rất nhiều thời gian để thu thập dữ liệu, phỏng vấn, phân tích nhằm có một cái nhìn bao quát nhất về ngành công nghiệp khai thác cát tại ĐBSCL và tác động của nó.

Giữa khai thác cát và sạt lở là một mối xung đột cần được nhìn đa chiều. Ở đó, mâu thuẫn giữa người dân vùng sạt lở với doanh nghiệp khai thác cát là điều khó tránh. Chính quyền địa phương bị mắc kẹt giữa lợi ích phát triển, nhu cầu cát để xây dựng và những thiệt hại không thể bù đắp do sạt lở. Còn Nhà nước cũng đã phải chi hàng chục ngàn tỉ đồng khắc phục sạt lở.

Một cán bộ quản lý đầu tư ở TP.Cần Thơ nói với tôi rằng, cát và gói thầu san lấp luôn là nỗi sợ của các chủ đầu tư vì nguồn cung thất thường mà giá cát không ngừng biến động. Biến động bởi sự thiếu minh bạch trong sản lượng khai thác cát. Chỉ cần có đoàn kiểm tra của lực lượng chức năng thì lập tức lượng cát cung cấp khan hiếm. Lý do là lượng khai thác thực tế luôn cao hơn nhiều so với cấp phép. Giá cát lại phải gánh thêm nhiều “chi phí không tên” nên khi đem về tới công trình đội lên gấp 4 - 5 lần giá tại mỏ.

Khó để dừng khai thác cát ở ĐBSCL một sớm, một chiều nhưng quản lý khai thác thế nào? Vật liệu thay thế cát đã được quan tâm đúng mức chưa? Nạn khai thác cát trái phép đã được ngăn chặn hiệu quả? Đó là những điều rất cần được quan tâm giải quyết tới nơi, tới chốn.