Nhà giá rẻ 'mất tích' trên thị trường

Vấn đề này được đề cập chính tại hội thảo Giải pháp an cư cho công nhân lao động Vùng kinh tế trọng điểm phía nam do Báo Tiền Phong tổ chức.

Từng xây dựng hàng trăm căn hộ giá rẻ, nhà ở xã hội để bán cũng như cho thuê, trong đó đa số là người thu nhập thấp, cho công nhân, nhưng đến nay theo ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc Công ty Lê Thành, công ty này không thể làm được nữa do thủ tục xin dự án nhà ở xã hội khó hơn nhà thương mại. Ông Nguyễn Văn Điềm, Giám đốc Công ty bất động sản Đô Thị Mới Thủ Thiêm, thì cho biết giữa năm 2016 khi gói 30.000 tỉ đồng kết thúc cũng đồng nghĩa với việc không có doanh nghiệp (DN) nào làm nhà giá rẻ trên dưới 1 tỉ đồng, nhà ở xã hội cũng không đơn vị nào tham gia.

Thực tế, tại TP.HCM hiện nay gần như không còn căn hộ nào có giá khoảng 1 tỉ đồng, phải 2 - 3 tỉ đồng trở lên mới mua được căn hộ tầm trung 2 phòng ngủ. “Cùng một quỹ đất nếu đem đầu tư nhà thương mại cao cấp lợi nhuận rất cao so với làm nhà giá rẻ, trong khi thủ tục pháp lý như nhau. Cách đây mấy năm khi thị trường địa ốc đóng băng DN mới đi làm nhà giá rẻ, nhà ở xã hội để duy trì hoạt động. Còn nay thị trường đã hồi phục, chi phí đầu tư một dự án cũng tăng vọt nên làm nhà giá rẻ, nhà xã hội trong lúc này chỉ có nước chết”, lãnh đạo một DN bất động sản nói thẳng.

Ông Nguyễn Trọng Ninh, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), cho biết trên cả nước đã hoàn thành 100 dự án, quy mô xây dựng khoảng 41.000 căn với tổng diện tích khoảng 2.050.000 m2 cho công nhân. Tuy nhiên, số lượng căn hộ này mới chỉ đáp ứng được khoảng 28% tổng nhu cầu nhà ở của người lao động. Ngoài ra, hiện có 226 dự án nhà ở xã hội đang triển khai, quy mô xây dựng khoảng 182.200 căn, nhưng hầu hết đang bị chậm tiến độ hoặc tạm dừng thi công. Một số dự án, chủ đầu tư dự án đang xin chuyển đổi sang làm nhà ở thương mại. Vì thế, số lượng nhà ở xã hội cung ứng ra thị trường thời gian gần đây rất hạn chế. Theo ông Ninh, DN không mặn mà xây nhà ở xã hội do khó khăn lớn nhất về vốn sau khi gói tín dụng cho vay ưu đãi 30.000 tỉ đồng kết thúc trong khi ngân sách chưa bố trí được nguồn vốn cho vay xây dựng nhà ở xã hội theo quy định của luật Nhà ở.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương chưa quan tâm đúng mức đến phát triển nhà ở xã hội, hầu hết DN kinh doanh bất động sản chưa quan tâm, tích cực tham gia đầu tư nhà ở xã hội do vướng mắc về thủ tục, lợi nhuận bị khống chế.

Theo ông Phan Văn Anh, Phó chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động VN, hầu hết các khu công nghiệp tập trung đều thiếu hoặc không có nhà ở cho người lao động. Bởi quy hoạch phát triển các khu công nghiệp chưa tính tới nhu cầu về chỗ ở cho họ; các chính sách hiện có chưa khuyến khích được các thành phần kinh tế tham gia xây nhà ở cho người lao động, nhất là vấn đề vốn và đất đai. Do đó, Tổng liên đoàn Lao động VN đã triển khai đề án “Đầu tư xây dựng các thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất”.

Đây là chủ trương lớn, kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích về nhà ở và giải quyết nhu cầu gửi trẻ cho con công nhân lao động, siêu thị, nhà thuốc, nhà văn hóa cho công nhân lao động làm việc tại khu công nghiệp, khu chế xuất.

Theo tính toán ban đầu, mỗi căn hộ có diện tích từ 30 - 45 m² gồm phòng khách, phòng ngủ, bếp, nhà vệ sinh… có giá từ 150 triệu đồng trở lên. Nếu mỗi cặp vợ chồng sẽ tiết kiệm 1,8 - 2 triệu/đồng/tháng, trong khoảng 5 - 7 năm sẽ mua được nhà ở diện tích 30 m². Ðối tượng được mua nhà là đoàn viên công đoàn, người lao động đang làm việc tại DN, công chức, viên chức cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn có thiết chế.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM, cho biết đến cuối tháng 8.2019, đơn vị này đã cho vay tiêu dùng hơn 350.000 tỉ đồng trong tổng dư nợ, trong đó 38% vay mua nhà ở, nguồn tiền trả từ tiền lương, tiền công. Hiện cơ chế chính sách không có sự phân biệt giữa người thu nhập thấp và thu nhập cao, số tiền cho vay tùy theo nhu cầu người vay và giá trị thị trường căn hộ mà người vay muốn mua. Trong đó ngân hàng cho vay từ 70 - 80% căn nhà, kể cả sửa chữa, với lãi vay cá nhân phổ biến từ 9 - 12%/năm, người vay có thể thế chấp chính căn nhà của mình với vay sửa chữa. Riêng vay mua nhà dự án thì có một số khó khăn. Nếu chủ đầu tư và người mua vay cùng ngân hàng thì thuận lợi, nhưng khác ngân hàng thì rất khó khăn.