Chuyển đổi sang thẻ chip vẫn chậm chạp

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, việc chuyển đổi thẻ còn liên quan đến đầu tư hệ thống công nghệ, hạ tầng cơ sở chấp nhận thẻ... trong khi khách hàng không muốn gián đoạn quá trình sử dụng thẻ nên việc chuyển đổi công nghệ làm sao vừa có thể đáp ứng cả thẻ từ và chip là không dễ.

Chiều 23.9, chúng tôi ghé Ngân hàng (NH) TMCP Ngoại thương VN (Vietcombank) chi nhánh Kỳ Đồng (khu vực TP.HCM) hỏi thông tin làm thẻ chip nhưng nhân viên nhà băng này cho biết, hiện Vietcombank chưa phát hành thẻ chip và có khả năng đến cuối năm mới triển khai. “Có gì chị quay lại sau”, người này nói. Đây cũng là câu trả lời mà chúng tôi nhận được hồi tháng 6, khi liên hệ với nhà băng này để làm thẻ chip.

Điều này là khá lạ bởi trước đó, thời điểm cuối tháng 5, Hội Thẻ ngân hàng VN phối hợp với Công ty cổ phần thanh toán quốc gia VN (Napas) cùng với 7 NH là Vietcombank, BIDV, Agribank, VietinBank, Sacombank, ABBank và TPBank đã công bố ra mắt sản phẩm thẻ chip nội địa của các NH. Đây là 7 nhà băng tiên phong đổi từ thẻ từ sang thẻ chip, giải pháp nâng cao tính bảo mật, an toàn cho thẻ, hạn chế tình trạng tội phạm cài đặt thiết bị trên máy ATM của NH để trộm dữ liệu thông tin khách rồi làm giả thẻ rút tiền trong tài khoản (skimming). Vietcombank có số lượng thẻ ATM lớn, hầu như chưa rục rịch. Thực tế, tính từ lúc triển khai tới nay đã hơn 4 tháng nhưng cũng không nhiều NH triển khai phát hành thẻ chip. Điều này dẫn đến nguy cơ khó có thể đạt được kế hoạch đặt ra vào cuối năm 2019 (tức còn khoảng 2 tháng nữa) có ít nhất 30% thẻ, 35% số lượng ATM và 50% số lượng POS chuyển sang công nghệ chip.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối quý 2, số lượng thẻ phát hành lũy kế của hệ thống NH tăng 11 triệu thẻ so với cuối năm 2018, lên 164 triệu thẻ. Trừ số thẻ “chết”, ngưng hoạt động thì số thẻ nội địa mà NHNN công bố gần đây do 48 NH phát hành vào khoảng 76 triệu thẻ, tương đương số lượng thẻ ATM chip phải đạt được khoảng 22,8 triệu thẻ.

Chi phí đầu tư quá cao vẫn là nguyên nhân chính dẫn đến sự chậm chuyển đổi sang thẻ chip của các NH. Theo tính toán, phí phát hành thẻ chip cao gấp 5 - 6 lần thẻ từ, vào khoảng 40.000 - 50.000 đồng/thẻ so với mức 7.000 - 8.000 đồng/thẻ từ. Trong trường hợp NH yêu cầu khách hàng lên để đổi thẻ, NH phải chịu khoản phí này. Với gần 23 triệu thẻ cần chuyển đổi theo kế hoạch, chi phí lên tới hơn 1.100 tỉ đồng. Chưa kể một số chi phí đầu tư khác như thay đổi máy POS, ATM có cài đặt chấp nhận thẻ chip; thiết bị dập thẻ chip lên đến hàng triệu USD… Đó là lý do các nhà băng không mấy mặn mà.

Trong khi thị trường “đốt đuốc” tìm NH phát hành thẻ chip nội địa thì tình trạng tội phạm, đặc biệt từ nước ngoài tấn công trộm tiền trên tài khoản khách hàng qua hình thức skimming đang ngày gia tăng. Vụ gần đây nhất, Bộ Công an phối hợp Công an TP.Vinh (Nghệ An) bắt giữ 3 người Trung Quốc để điều tra hành vi sử dụng máy tính, mạng viễn thông chiếm đoạt tài sản, gồm Yang Chang Cai (33 tuổi), Deng Cong Cong (29 tuổi), Lian Yu (35 tuổi). Công an đã thu giữ 333 thẻ NH giả thì có 319 thẻ đã được quét thông tin về chủ tài khoản, 22 thẻ đã bị rút tiền khỏi tài khoản và 14 thẻ trắng cùng 3 bộ thiết bị điện tử, máy tính, thẻ nhớ và nhiều tang vật liên quan. Nhóm này khai nhập cảnh vào VN thuê khách sạn ở và cài đặt các thiết bị “lạ” vào máy ATM của NH tại TP.Vinh để ăn cắp thông tin thẻ của khách hàng. Sau đó, dữ liệu thông tin ban đầu được xử lý rồi chuyển về Trung Quốc giải mã và chuyển lại cho 3 đối tượng trên thực hiện đổ dữ liệu vào các thẻ ATM trắng thành thẻ giả, đi rút tiền tại các máy ATM.

Chiêu thức trộm tiền bằng skimming đã xuất hiện từ nhiều năm nay và VN được đánh giá là “vùng trũng” của loại tội phạm nước ngoài vào lĩnh vực này bởi còn dùng thẻ ATM băng từ, trong khi các nước đang dần chuyển đổi sang thẻ chip. Theo số liệu của EMVCo, tính đến cuối quý 4/2018, tỷ lệ giao dịch thẻ ATM theo tiêu chuẩn chip trên toàn cầu chiếm 73,6%, riêng các nước tại châu Á có tỷ lệ tăng lên 68,15% thay vì 54,4% của năm 2017. Một số nước trong khu vực đã chuyển đổi sang thẻ chip thành công như Malaysia chuyển đổi thẻ quốc gia vào cuối năm 2018 và đang thực hiện giai đoạn 2 sang chip chuẩn quốc tế EMV. Tại Indonesia chuyển đổi thẻ ATM chip nội địa 30% vào cuối năm 2018, 50% vào cuối năm 2019 và đạt 100% vào năm 2021.

Theo ông Nguyễn Trí Hiếu, Cố vấn HĐQT NH TMCP Quốc Dân (NCB): Giai đoạn "giao thời" này rủi ro càng lớn vì bọn tội phạm đang tận dụng tối đa cơ hội hành nghề khi các NH trong nước chưa kịp chuyển đổi sang thẻ chip có tính an toàn bảo mật cao hơn. Quan trọng hơn, dù tài khoản khách hàng bị tấn công rút tiền nhưng thiệt hại thì các NH phải gánh chịu. Thế nên, điều cần làm trước mắt là tập trung chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip để bảo vệ tài sản cho cả khách hàng và NH.