Thương mại điện tử vượt 31 tỉ USD, siết trách nhiệm sàn bán hàng giả, hàng lậu

Mua hàng online là xu hướng phổ biến

Theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), năm 2025 tiếp tục ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ của thương mại điện tử, quy mô thị trường vượt mốc 31 tỉ USD (tăng gấp 2 lần so với năm 2020), chiếm 10% tổng mức bán lẻ và 2/3 tổng giá trị nền kinh tế số.

ẢNH: LƯU QUYÊN

Việt Nam giữ vững Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới (từ 20 - 25%/năm) và trong Top 3 ASEAN về quy mô.

Theo thống kê của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, thương mại điện tử trở thành kênh phân phối chủ lực với hơn 60 triệu người tiêu dùng Việt Nam mua hàng online trong năm 2025, tăng gấp 2 lần so với năm 2020 và mức chi tiêu bình quân đạt 400 USD/người/năm. 

Nhiều mô hình kinh doanh số bùng nổ: mua sắm qua di động chiếm tới 73% giao dịch và mua hàng online qua mạng xã hội và livestream trở thành xu hướng phổ biến.

Chia sẻ tại buổi tọa đàm "Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử", do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Tạp chí Tiếp thị và Gia đình tổ chức ngày 18.12 vừa qua, ông Nguyễn Văn Thành, Trưởng phòng Chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, tiết lộ doanh số "khủng" từ sàn thương mại điện tử Shopee, lên tới 600 - 700 tỉ đồng/ngày. Mạng xã hội TikTok Shop không thua kém khi đạt 2/3 doanh số của Shopee. Theo đó, chỉ trên 2 nền tảng này, mỗi ngày người Việt chi gần 1.000 tỉ đồng mua hàng online. 

Tuy nhiên, theo ông Thành, trong giao dịch mua hàng trực tuyến hiện nay, người tiêu dùng đang là đối tượng dễ chịu tác động, thiệt hại lớn nhất với các rủi ro như: mất tiền, bị lừa đảo, xâm phạm tài sản... hoàn toàn có thể xảy ra nếu thông tin sản phẩm không được kiểm soát chặt chẽ. 

Thực tế hiện nay, kênh mua hàng online, sàn thương mại điện tử mang lại doanh thu rất lớn cho các nền tảng nhưng đây cũng là "cứ điểm" tiêu thụ hàng giả, hàng lậu, hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, vi phạm trong môi trường thương mại điện tử tiếp tục gia tăng, diễn biến phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý. Từ các tài khoản bán hàng online năm 2025, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước phát hiện triệt phá nhiều kho hàng lớn như thu giữ 35.000 sản phẩm quần áo giả mạo nhãn hiệu tại Hà Nội; thu giữ 123.000 kg nguyên liệu thuốc lá nhập lậu tại Cao Bằng; chuỗi vụ kiểm tra các cơ sở kinh doanh thời trang tại Sài Gòn Square; kiểm tra kho sữa nhập lậu tại Bạch Mai (Hà Nội); thu giữ trên 100 tấn vải cuộn không rõ nguồn gốc tại Công ty TNHH Trường Vinh Vina; hàng nghìn viên An cung Ngưu Hoàng Nam Dương tại Quảng Ninh...

Siết trách nhiệm, truy vết hàng giả trên thương mại điện tử

Có nhiều năm theo dõi lĩnh vực thương mại điện tử, chia sẻ với Thanh Niên, luật sư Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty luật An Hoàng Gia, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, cho rằng luật Thương mại điện tử được Quốc hội thông qua ngày 10.12, có hiệu lực từ 1.7.2026, là một bước thay đổi rất căn bản. Những quy định mới lần này không chỉ nhằm "siết" quản lý, mà quan trọng hơn là tạo một nền tảng pháp lý minh bạch, hiện đại và có tính truy vết cao cho thị trường số.

ẢNH: LƯU QUYÊN

Trong đó, luật quy định phải định danh người bán bằng VNeID là bước tiến lớn trong minh bạch và truy vết. Quy định yêu cầu xác thực người bán, người livestream bằng VNeID hoặc định danh điện tử hợp lệ là một trong những điểm quan trọng nhất của luật, điều này giúp cơ quan chức năng biết rõ ai đang bán hàng, ai đang livestream quảng cáo. 

Nhờ đó, cơ quan chức năng dễ dàng, nhanh chóng truy vết, xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ để xử lý vi phạm chính xác hơn, chấm dứt tình trạng dùng tài khoản ảo để trốn tránh trách nhiệm.

Cũng theo luật sư Nguyễn Thanh Hải, trong luật Thương mại điện tử, trách nhiệm của các sàn được xác định rõ và chặt chẽ hơn, bởi trước đây nhiều nền tảng tự coi mình là "trung gian" nghĩa là không bán hàng nên không chịu trách nhiệm. 

Tuy nhiên, luật Thương mại điện tử mới đã xóa bỏ cách hiểu này. Các sàn phải xác thực người bán, lưu trữ thông tin và cung cấp khi được yêu cầu; kiểm soát nội dung rao bán, ngăn chặn hàng giả, quảng cáo sai. 

Các sàn, nền tảng phối hợp xử lý vi phạm, gỡ bỏ nội dung nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật; bảo vệ người tiêu dùng, có quy trình khiếu nại, hoàn tiền, giải quyết tranh chấp minh bạch, điều này giúp tạo mặt bằng cạnh tranh công bằng hơn, hạn chế tình trạng "thả nổi" từ phía nền tảng.

Luật sư Nguyễn Thanh Hải cũng cho rằng, luật Thương mại điện tử siết chặt quản lý đối với nền tảng nước ngoài khi quy định cơ chế ký quỹ và trách nhiệm bồi thường để đảm bảo bồi thường khi xảy ra thiệt hại đối với người tiêu dùng. 

Đây là thông điệp rất rõ ràng, đã kinh doanh tại Việt Nam thì phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, quy định này đảm bảo quyền lợi người dùng và tránh trường hợp nền tảng ở nước ngoài gây thiệt hại nhưng không có căn cứ xử lý.

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường, cho biết năm 2025 tỷ lệ xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm trên môi trường thương mại điện tử còn thấp so với thực tế phát sinh, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh vi phạm ngày càng gia tăng. 

Năm 2026, lực lượng Quản lý thị trường tiếp tục triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm đối với các hoạt động kinh doanh trong thương mại điện tử, trong đó tập trung vào các lĩnh vực, sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.