Nguồn lực lệch ở chùa Dạm
TS Trịnh Hoàng Hiệp, Viện Khảo cổ học, đã bắt đầu bài phát biểu của mình bằng câu chuyện cột đá chùa Dạm (Bắc Ninh). “Cho dù chức năng cột đá cần tiếp tục nghiên cứu trong tương lai, nhưng với thời gian gần 1.000 năm chịu tác động của thời tiết vì không có mái che nên đã hỏng mất nhiều phần của đôi rồng. Như vậy, trong tương lai, cần gắn chắp phần vỡ này với hiện vật gốc... Cũng nên làm mái che toàn bộ cột đá. Về tổng thể, nhà mái che phải bảo đảm không phá vỡ cảnh quan chung của công trình bảo tồn”, ông Hiệp nói và cho rằng không chỉ cột đá chùa Dạm đang xuống cấp, các hố khai quật cũng chịu cảnh tương tự, đứng trước nguy cơ sạt lở.
Tuy nhiên, cũng tại hội thảo Kinh nghiệm phát huy giá trị di tích tôn giáo, tín ngưỡng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh (tổ chức ngày 5.10 tại Bắc Ninh), thông tin được đưa ra còn cho thấy phần chùa mới xây dựng lại rất to lớn, đẹp đẽ. “Vấn đề là khi xã hội hóa thì người ta thích đóng góp cho việc xây chùa chứ không muốn đóng cho việc bảo tồn khai quật khảo cổ. Trong khi đó, bảo tồn khai quật sẽ tăng thêm giá trị văn hóa cho chùa Dạm rất nhiều”, PGS-TS Đặng Văn Bài nói.
Cột đá chùa Dạm
|
Theo Th.S Đỗ Thị Thủy (Phòng Quản lý di sản, Sở VH-TT-DL Bắc Ninh), tỉnh này có số tiền tu bổ di tích từ nguồn xã hội hóa lớn hơn rất nhiều so với tiền từ ngân sách nhà nước. Chẳng hạn, tiền ngân sách nhà nước cho di tích năm 2018 là 26 tỉ đồng, trong khi chỉ riêng tiền xã hội hóa để tôn tạo chùa Dạm đã lên tới 200 tỉ đồng. Chùa Phật Tích (Tiên Du) có tiền công đức tu bổ hàng nghìn tỉ đồng. Đình Đoan Bái (Gia Bình) có tiền công đức tu bổ trên 10 tỉ đồng. “Đặc biệt, cụm đình - đền - chùa Tướng Quốc (Yên Phong) có công đức tu bổ 5.000 tỉ đồng”, bà nói.
Bảo tồn mẫu
tin liên quan
Công nhận thêm 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc giaKTS Lê Thành Vinh, nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích, lưu ý khi bảo tồn di tích cần gắn với bảo tồn môi trường cảnh quan. Chùa Phật Tích vừa được chọn thí điểm dự án “Bảo vệ và cải thiện môi trường tại di tích quốc gia đặc biệt”. Theo đó, quá trình tu bổ ở đây đã chú ý việc bổ sung cây xanh, xây kè đá không trát mạch ở bề mặt, lát sân bằng gạch thủng để cây cỏ vẫn mọc, bậc thang dùng đá tự nhiên...
Ông Vinh cũng lưu ý cần chú trọng các hiện vật và yếu tố phi vật thể khi tu bổ di tích. Chẳng hạn, với chùa Phật Tích, có thể nghiên cứu phục hồi vườn hoa mẫu đơn, vốn gắn với huyền thoại Từ Thức gặp tiên của ngôi chùa này. Pho tượng A di đà, bảo vật quốc gia cũng cần điều chỉnh lại phần cổ tượng do trước đây được chắp không tốt. “Theo nhiều nhà nghiên cứu, phần lắp thân cổ khá tùy tiện. Hoàn toàn có thể điều chỉnh để nó bền vững lâu dài”, ông cho biết.
GS Trương Quốc Bình, Ủy viên Hội đồng di sản quốc gia, lại lưu ý đến việc bảo vệ các hiện vật trong di tích. Ông cho rằng cột đá chùa Dạm cần được bảo vệ đặc biệt. Việc bảo quản chống rêu, chống cây dại ở các chùa trong đó có chùa Bút Tháp (Thuận Thành, Bắc Ninh) cũng được ông nhắc tới. “Tại Bút Tháp các cây mọc xuyên lan can đá. Vì thế cần lưu tâm đến bảo quản chống rêu, chống cây dại, dựa trên kinh nghiệm Viện Bảo tồn diệt rêu tường Văn Miếu”, ông Bình nói.
GS-TS-KTS Hoàng Đạo Kính nói tới những trùng tu đã thành công ở Bắc Ninh như chùa Bút Tháp, tháp Báo Nghiêm, đình làng Đình Bảng. Trong số này đình Đình Bảng là một trường hợp trùng tu kiểu mẫu. Ở đó, những thủ pháp cổ truyền như việc chắp, vá, nối được sử dụng nhiều. Nhờ đó, các di tích được cải thiện rõ về tình trạng tồn tại, song không bị biến đổi đáng kể.
PGS-TS Đặng Văn Bài cho biết nhiều di tích ở Bắc Ninh đã trở thành ví dụ về trùng tu kiểu mẫu. Chính vì thế, việc áp dụng thành công từ những di tích đó sẽ giúp việc bảo tồn phát huy di sản tốt hơn. “Tôi nói tỉnh cần lập một loạt kế hoạch và phương án bảo tồn. Sau đó vận động người dân xã hội hóa để trùng tu. Như thế đồng tiền của dân sẽ được tiêu hiệu quả nhất. Bắc Ninh có nguồn lực xã hội hóa lớn, người dân đóng góp là điều đáng mừng. Vì thế, cần hỗ trợ họ về chuyên môn”, ông nói.
Bình luận (0)