Truy trách nhiệm hình sự tại Bộ Y tế trong vụ thuốc ung thư giả

Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an xác định có dấu hiệu thiếu trách nhiệm xảy ra tại Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) và các cơ quan, đơn vị có liên quan trong vụ nhập khẩu lưu hành thuốc ung thư giả của Công ty cổ phần VN Pharma (Công ty VN Pharma).

Ngày 18.9, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố vụ án hình sự thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) và các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc thẩm định, xét duyệt, cấp phép và cho thông quan nhập khẩu đối với các thuốc chữa bệnh mang nhãn mác Công ty Helix Canada và nhãn mác Công ty Health 2000 Canada, theo quy định tại điều 360, bộ luật Hình sự.

Bị cáo Nguyễn Minh Hùng (thứ hai từ phải sang) tại phiên tòa xét xử ngày 25.8.2017  Ngọc Dương

Việc khởi tố diễn ra chỉ vài ngày sau khi Thanh tra Chính phủ ban hành kết luận thanh tra việc cấp phép nhập khẩu thuốc và cấp giấy đăng ký lưu hành thuốc đối với 10 loại thuốc do Công ty Helix Canada sản xuất; cấp giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu làm thuốc tại VN cho Công ty Helix Canada năm 2014; việc trúng các gói thầu cung cấp thuốc cho các bệnh viện của Công ty VN Pharma và đã chuyển tài liệu sang Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để tiếp tục làm rõ.

Kết luận của Thanh tra Chính phủ khẳng định, thuốc chữa bệnh là một loại hàng hóa đặc biệt, nhưng ngành y tế còn để xảy ra những thiếu sót, vi phạm trong cấp số đăng ký thuốc; cấp phép nhập khẩu thuốc; cấp phép hoạt động về thuốc, nguyên liệu làm thuốc cho doanh nghiệp nước ngoài tại VN và đấu thầu cung cấp thuốc cho cơ sở khám, chữa bệnh.

Theo Thanh tra Chính phủ, từ năm 2012 - 2014, các cơ quan thuộc Bộ Y tế đã cấp phép nhập khẩu và giấy đăng ký lưu hành thuốc đối với hàng trăm loại thuốc chữa bệnh, trong đó có 10 loại do Công ty Helix Canada sản xuất. Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ nêu rõ, Công ty Helix Canada không tồn tại trên thực tế nhưng vẫn được cấp giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu làm thuốc.

Tại phiên xét xử phúc thẩm vụ VN Pharma ngày 24.10.2017, đại diện Viện KSND cấp cao tại TP.HCM đã đề nghị HĐXX xem xét việc Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường liên tục vắng mặt theo lệnh triệu tập của tòa. Trong ảnh: Bà Phạm Thị Vân Hạnh, Phó trưởng phòng Quản lý dược (Cục Quản lý dược - Bộ Y tế), tại phiên tòa ngày 24.10.2017 Đào Ngọc Thạch

Trong 10 loại thuốc mang danh Công ty Helix Canada sản xuất, có H-Capita để chữa ung thư vốn có nguồn gốc từ Ấn Độ nhưng được Công ty VN Pharma biến thành xuất xứ Canada và bán với giá "cắt cổ". Cục Quản lý dược dù đã thành lập tổ thẩm định nhưng không phát hiện ra các loại giấy tờ giả mà còn cấp phép để cho loại thuốc này bán ra thị trường.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, những sai phạm này có trách nhiệm của lãnh đạo Bộ Y tế, Cục Quản lý dược thời điểm năm 2009. Đồng thời, lãnh đạo Bộ Y tế, Cục Quản lý dược thời kỳ 2011 - 2014 cũng chịu trách nhiệm. Theo kết luận thanh tra và tìm hiểu của Thanh Niên, Cục trưởng Cục Quản lý dược trong giai đoạn để xảy ra sai phạm nêu trên là ông Trương Quốc Cường, hiện là Thứ trưởng Bộ Y tế

Thanh tra Chính phủ cho rằng, Bộ trưởng Bộ Y tế chịu trách nhiệm với vai trò quản lý nhà nước về lĩnh vực dược, Cục trưởng Cục Quản lý dược chịu trách nhiệm với vai trò là người tham mưu, giúp việc cho Bộ trưởng Bộ Y tế; đã để xảy ra những thiếu sót, vi phạm qua các thời kỳ. Những sai phạm này có trách nhiệm của lãnh đạo Bộ Y tế, Cục Quản lý dược thời điểm năm 2009 trong việc tham mưu, xây dựng và ban hành các thông tư, văn bản pháp luật về quản lý, lưu hành thuốc, gồm: Thông tư 22/2009/TT-BYT về đăng ký thuốc và Thông tư số 47/2010/TT-BYT về hoạt động xuất, nhập khẩu thuốc. Đồng thời, lãnh đạo Bộ Y tế, Cục Quản lý dược thời kỳ 2011 - 2014 cũng chịu trách nhiệm.

Theo kết luận thanh tra và tìm hiểu của Thanh Niên, Cục trưởng Cục Quản lý dược trong giai đoạn để xảy ra sai phạm nêu trên là ông Trương Quốc Cường, hiện là Thứ trưởng Bộ Y tế. Bên cạnh đó, còn là trách nhiệm của ông Cao Minh Quang, là Thứ trưởng Bộ Y tế hiện đã nghỉ hưu, đương kim Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến và ông Nguyễn Quốc Triệu, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế. Bà Nguyễn Thị Kim Tiến là Bộ trưởng Bộ Y tế từ tháng 8.2011 đến nay. Theo Thanh tra Chính phủ, các văn bản pháp luật thuộc thẩm quyền Bộ Y tế có nhiều kẽ hở nhưng không được chỉnh sửa, để kéo dài trong giai đoạn 2009 - 2014.

Chính vì thế, Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra sang Ủy ban Kiểm tra T.Ư để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan. Đồng thời, chuyển kết luận thanh tra đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để phục vụ công tác điều tra liên quan.

Trong một diễn biến khác, Viện KSND tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố 12 bị can trong vụ Công ty VN Pharma về tội danh buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.

Theo cáo trạng, Công ty VN Pharma được thành lập từ tháng 10.2011. Từ năm 2012, Nguyễn Minh Hùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty VN Pharma, thấy thị trường có nhu cầu về thuốc chữa ung thư nên bàn với Võ Mạnh Cường, Giám đốc Công ty TNHH thương mại hàng hải quốc tế H&C, nhập khẩu thuốc chữa ung thư là H-Capita 500 mg về VN. Do thiếu một số giấy tờ về tiêu chuẩn thuốc mà phía Canada không cung cấp được nên Hùng chỉ đạo nhân viên làm giả các giấy tờ này. Kết luận giám định của Bộ Y tế thể hiện lô thuốc H-Capita 500 mg chứa 97% hoạt chất capecitabine, là thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Vụ án này từng được đưa ra xét xử, sau đó hủy để điều tra lại. Trong quá trình này, cơ quan tố tụng xác định “các chuyên gia và cán bộ Cục Quản lý dược tham gia thẩm định, cấp phép nhập khẩu lô thuốc đã không làm hết trách nhiệm; bỏ qua các điều kiện để cấp phép nhập khẩu là không làm tròn trách nhiệm”. Viện KSND tối cao đã yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng để điều tra làm rõ, nhưng cơ quan điều tra chưa thực hiện việc khởi tố. Tuy nhiên, do thời hạn điều tra vụ án đã hết, cơ quan điều tra đã tách hồ sơ, tiếp tục điều tra và việc khởi tố vụ án hình sự tại Cục Quản lý dược là diễn biến mới nhất của vụ việc này.

Liên quan sai phạm của Công ty VN Pharma, Thanh tra Chính phủ đã làm rõ giá trị tiền thuốc trúng thầu của công ty này bán trong các bệnh viện tại TP.HCM và các sai phạm của TP trong việc mua thuốc. Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy VN Pharma hưởng lợi từ bán thuốc cho TP.HCM không qua đấu thầu. Ngoài ra, UBND TP.HCM không cho phép các cơ sở y tế tự tổ chức đấu thầu mua thuốc, chỉ đạo cơ sở y tế ký phụ lục gia hạn hợp đồng mua thuốc năm 2012 theo Thông tư 10/2007 liên bộ Y tế - Tài chính (hướng dẫn đấu thầu mua thuốc trong các cơ sở y tế công lập) dẫn đến giá nhóm thuốc generic (thuốc hết hạn bảo hộ được sản xuất theo công thức) mua vào cao hơn bình quân 30% so với giá đấu thầu theo Thông tư số 01/2012, gây thiệt hại cho quỹ khám chữa bệnh và các cơ sở y tế... (xem thông tin chi tiết trên trang 14 số báo này).