Chất lượng không biết nói dối

Những vết nứt đen ngòm chạy dọc tuyến đường dẫn lên cầu vượt đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi báo chí vừa công bố, cũng như những ổ voi, ổ gà xuất hiện dọc tuyến thời gian qua, như vết dao chém vào tâm can những người đọc có lương tri.

Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi là dự án trọng điểm, với tổng vốn đầu tư hơn 34.000 tỉ đồng, bằng ngân sách nhà nước, được giao chỉ định cho một doanh nghiệp nhà nước lớn nhất nhì về xây dựng hạ tầng. Nhưng kể từ khi đưa vào sử dụng tháng 9.2018, dự án liên tục đối mặt với các vấn đề về chất lượng.

Không hiểu tại sao, cho đến giờ vẫn chưa có một cuộc thanh tra toàn diện đối với dự án hạ tầng đầu tư bằng vốn ngân sách cực lớn, dính rất nhiều bê bối chất lượng này?

Hư hỏng mặt đường, đặc biệt là đường cao tốc không chỉ là vấn đề chất lượng công trình mà còn tiềm ẩn rất nhiều mối nguy hiểm cho các phương tiện lưu thông. Bởi, với đặc trưng của đường cao tốc, tốc độ khai thác có thể lên tới 120 km/giờ thì luôn đòi hỏi những yêu cầu rất khắt khe về độ bằng phẳng, êm thuận, bám dính mặt đường và có các tiêu chuẩn để kiểm soát chặt. Dư luận nghi ngờ có sự khuất tất trong các khâu của dự án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi và đó là nguyên nhân dẫn đến chất lượng công trình thấp kém.

Chủ đầu tư cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi (Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc VN - VEC) từng rất tự tin tuyên bố rằng “không vi phạm về chất lượng công trình”, do đã được hội đồng nghiệm thu cơ sở “nghiệm thu về chất lượng”. Có lẽ cũng phải nói thẳng, quy định “nghiệm thu” công trình nói chung, công trình giao thông nói riêng hiện nay, chẳng hề giúp kiểm soát về chất lượng, vì nó hoàn toàn không kiểm soát được con người (nhà đầu tư có lương tâm và trách nhiệm).

Kiểm soát chất lượng công trình phải dựa vào 3 yếu tố: Kiểm soát con người (ai thi công, trang thiết bị như thế nào?); Kiểm soát vật liệu đầu vào (đấu thầu giá thấp xong nhà thầu đưa vật liệu kém chất lượng vào thi công thì chết là phải) và cuối cùng là kiểm soát quy trình thực hiện các công việc.

Nhưng hoạt động gọi là “kiểm soát chất lượng” công trình của các “hội đồng nghiệm thu” theo luật định hiện nay chỉ làm phần ngọn. Tức là nghiệm thu khi công trình đã hoàn thành và “kiểm tra” khi có sự cố mà hoàn toàn không kiểm soát quá trình.

Rất may, chất lượng công trình phụ thuộc vào quá trình xây dựng chứ không phụ thuộc vào ý chí của các “Hội đồng”. Thế mới có chuyện, Bộ GTVT, Bộ Xây dựng đồng ký nghiệm thu hôm trước thì hôm sau mặt đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi sụt lún từa lưa, phơi bày sự thật cho dư luận.

“Chất lượng” là thứ không biết nói dối. Vậy nên hãy thanh tra, thậm chí điều tra toàn bộ quá trình lập, chọn thầu, thi công dự án này, để làm gương cho rất nhiều các dự án hạ tầng giao thông quan trọng sắp tới, mà trước mắt là 8 dự án thành phần của cao tốc bắc - nam.