Đừng cố làm bằng mọi giá

Khu vực đồi Dinh là nơi còn sót lại mảng xanh duy nhất ở trung tâm Hòa Bình (TP.Đà Lạt, Lâm Đồng)

Gia Bình

Phá một ngọn đồi tự nhiên để dựng nên một ngọn đồi nhân tạo cao hơn, nhằm gia tăng diện tích khai thác địa ốc. Đốn hàng trăm cây cổ thụ và mảng xanh tự nhiên để thay bằng những cây kiểng phủ trên công trình nhằm ngụy trang cho một lựa chọn “phát triển xanh” thực chất là phản bội sinh thái. Bứng một công trình di sản kiến trúc trăm năm, ghi dấu ấn về sự sáng lập và phát triển của thành phố mà không tính toán đến rủi ro tổn hại cho công trình và liên đới đến toàn bộ khu vực lân cận khi thay đổi kết cấu, cao điểm...

Những điều mà quan chức tỉnh Lâm Đồng đang cố làm cho bằng được, bỏ qua các ý kiến, trao đổi của chuyên gia, trí thức, cả các cơ quan tham vấn chuyên môn trung ương, địa phương (Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch Lâm Đồng) và người yêu Đà Lạt khắp nơi đang nói lên điều gì?

Công luận cũng đến lúc cần thiết lập những mạng lưới giám sát quyền lực và đề xuất cơ quan chức năng trung ương cần có cơ chế thanh tra lại toàn bộ các bước lập dự án…

Đà Lạt là một sản phẩm đô thị hoàn chỉnh, lý tính, kiểu mẫu ngay từ những bản quy hoạch từ thời Pháp thuộc. Đà Lạt xuống cấp kể từ những chính sách quy hoạch “phát triển” thiếu tâm và tầm khi trào lưu du lịch đại chúng phát triển ồ ạt, nhu cầu nghỉ dưỡng và đặc biệt là gần đây khi thị trường bất động sản nóng bỏng.

Những yếu tố làm nên giá trị Đà Lạt hình thái không gian, công trình kiến trúc bị phá vỡ, thiên nhiên bị bức tử, mảng xanh trung tâm biến mất thay vào đó là nhà cửa ngổn ngang chen chúc hệt như một quận nghèo của Sài Gòn. Rất nhiều vụ việc vi phạm đốn hạ cây thông ở trung tâm xảy ra nghiễm nhiên giữa ban ngày, trong số đó có vụ liên quan tới... người nhà quan chức. Cảnh vực xô bồ, văn hóa biến đổi.

Thủ phạm bức tử Đà Lạt, tạo ra một Đà Lạt biến dạng, xấu xí, nhếch nhác và xói mòn giá trị bản sắc như hôm nay, là ai?

Đòi hỏi đạo đức kinh doanh của chủ đầu tư là chuyện viển vông trong hoàn cảnh này. Đòi hỏi đạo đức làm nghề của giới quy hoạch kiến trúc cũng là chuyện quá khó trong điều kiện này. Nhưng ít ra, dư luận có thể đòi hỏi sự minh bạch và khả năng diễn giải thuyết phục của chính quyền trong việc duyệt, thực thi một dự án mà tác động của nó với sự ổn định đời sống, sinh kế người dân ở khu trung tâm là vô cùng lớn. Không nên đặt người dân vào thế đã rồi. Không nên đặt di sản vào thế hy sinh trong cán cân chọn lựa phát triển.

Như các chuyên gia đã phân tích, dự án địa ốc ở đồi Dinh và khu Hòa Bình - Đà Lạt sẽ phá hủy di sản nhân văn, di sản tự nhiên vĩnh viễn. Trong khi đó, giữ lại các di sản này, tôn tạo xứng đáng, giá trị mà chúng mang lại cho Đà Lạt trong tương lai là rất phong phú, về kinh tế lẫn văn hóa.