Kiểm toán ‘điểm danh’ hàng loạt vi phạm môi trường

Dù chưa tiến hành nhiều cuộc kiểm toán môi trường độc lập, mà mới chỉ mới lồng ghép vào nội dung kiểm toán báo cáo tài chính hoặc kiểm toán tuân thủ, Kiểm toán Nhà nước cũng đã chỉ ra không ít sai phạm trong vấn đề bảo vệ môi trường.

Đó là thông tin đáng chú ý tại hội thảo khoa học “Quản lý rác thải, nước thải vì sự bền vững và vai trò của Kiểm toán Nhà nước”, được tổ chức sáng nay, 19.9, tại Hà Nội.

Điểm lại hàng loạt vi phạm môi trường như vụ Công ty Vedan xả thải ra sông Thị Vải, Công ty Lee&Man xả thải ra sông Hậu, và nhất là sự cố Formosa ở Hà Tĩnh, ông Nguyễn Văn Giáp, Kiểm toán trưởng Khu vực XI nhấn mạnh môi trường nước ta đang chịu nhiều áp lực lớn từ các hoạt động phát triển kinh tế, xã hội.

Cụ thể, hàng năm, có hơn 2.000 dự án đầu tư thuộc đối tượng phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Hiện trong số 615 cụm công nghiệp, chỉ 5% có hệ thống xử lý nước thải tập trung, số còn lại xả thải trực tiếp ra môi trường hoặc tự xử lý nước thải.

Trước tình trạng đó, theo ông Giáp, Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện một số cuộc kiểm toán có nội dung liên quan đến môi trường, như kiểm toán dự án trồng mới 5 triệu ha rừng; dự án xử lý nước thải, chất thải rắn và bảo vệ môi trường TP. Hội An; các vấn đề về nước sông Mê Kông... bước đầu đã có kết quả đáng khích lệ.

“Tuy nhiên, các cuộc kiểm toán nói trên vẫn chủ yếu được lồng ghép trong các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ, chưa có cuộc kiểm toán môi trường theo đúng nghĩa. Trong khi nhiều vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống con người và làm hủy hoại đến môi trường, ô nhiễm ngày càng trở nên bức xúc với lợi ích cộng đồng”, ông Giáp nói.

Do đó, mới đây, Kiểm toán Nhà nước đã nghiên cứu, thiết lập bộ máy và triển khai thí điểm các cuộc kiểm toán về môi trường. “Đó là cuộc kiểm toán việc thực hiện giải pháp giảm sử dụng túi nilon thông thường tại TP.HCM, các cuộc kiểm toán nhằm đánh giá công tác quản lý môi trường đối với các khu công nghiệp của địa phương”, ông Giáp dẫn chứng.

Dù mới ở dạng kiểm toán lồng ghép, song ông Trần Minh Khương, Kiểm toán trưởng Khu vực XIII, cho hay cơ quan này đã phát hiện rất nhiều tồn tại, sai phạm về môi trường.

Như tại huyện Long Thành (Đồng Nai), Kiểm toán đã khiến Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Long Thành phải xác nhận các chuyến xe ngoài hợp đồng để thanh quyết toán kinh phí vận chuyển rác. Bên cạnh đó, Phòng này còn thanh toán đối với hoạt động xử lý rác dù doanh nghiệp chưa thực hiện xử lý rác theo công nghệ được quy định trong hợp đồng. Việc chôn lấp rác kéo dài không đúng quy trình công nghệ ảnh hưởng môi trường nước dưới đất, gây ô nhiễm môi trường không khí.

Hay như qua kiểm tra dự án khu xử lý chất thải sinh hoạt và công nghiệp xã Vĩnh Tân, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai, Kiểm toán nhà nước phát hiện dự án thực hiện công nghệ chôn lấp 100% rác thải rắn là không phù hợp quy hoạch quản lý chất thải rắn lưu vực sông Đồng Nai đến năm 2030 (do nằm trong phạm vi ảnh hưởng đến các đoạn sông là nguồn cấp nước từ thượng lưu sông Đồng Nai đến huyện Long Thành) nhưng vẫn được các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thiết kế cơ sở và cấp phép xây dựng.

Hoặc tại huyện Đất Đỏ (Bà Rịa - Vũng Tàu), qua kiểm toán cho thấy Phòng Kinh tế và Hạ tầng ký hợp đồng đặt hàng dịch vụ công ích với Công ty Công trình đô thị nhưng không thực hiện các thủ tục lựa chọn nhà thầu theo quy định. Ngoài ra, đơn vị lập dự toán và đã thanh toán với đơn giá không đúng quy định số tiền hàng trăm triệu đồng.

Tổng kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc cho hay, nhận thức được tầm quan trọng trong vấn đề bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, những năm qua, Kiểm toán Nhà nước cũng đã từng bước thực hiện nhiều cuộc kiểm toán liên quan đến môi trường.

“Qua những cuộc kiểm toán này, Kiểm toán đã từng bước đánh giá công tác quản lý môi trường, đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực và dành sự quan tâm đến các khía cạnh về môi trường. Tuy nhiên, kiểm toán môi trường do Kiểm toán Nhà nước thực hiện hiện nay vẫn chủ yếu được lồng ghép trong các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ, còn ít các cuộc kiểm toán môi trường mang tính chất kiểm toán hoạt động hoặc được thực hiện một cách độc lập nên kết quả kiểm toán chưa được như kỳ vọng”, ông Phớc nhìn nhận.