Cuốn sách lịch sử Điện Biên Phủ dịch ra tiếng Ả Rập là một dự án đặc biệt đã được ra mắt nhân chuyến thăm Algeria của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ngày 19.11 vừa qua.
"Lối đi riêng" của cô gái dân tộc Sán Dìu
Chị Phạm Thị Thùy Vân (36 tuổi) hiện là Trưởng khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập của Trường ĐH Ngoại ngữ (ĐH Quốc gia Hà Nội). Chị đảm nhiệm công tác giảng dạy và là phiên dịch viên chuyên nghiệp trong nhiều sự kiện quốc tế.
Bên cạnh đó, chị Vân còn phát triển kênh YouTube bằng tiếng Ả Rập để giới thiệu Việt Nam đến cộng đồng quốc tế và chia sẻ những chuyến đi của mình tới nhiều quốc gia. Cho tới nay, chị đã đặt chân tới khoảng 20 quốc gia với nhiều trải nghiệm đáng nhớ.
Chị Phạm Thị Thùy Vân đảm nhận vị trí phiên dịch cho Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp ngài Azzam al-Ahmad, Tổng thư ký Ban Chấp hành Tổ chức giải phóng Palestine
ẢNH: NVCC
Chị Vân sinh ra trong một gia đình người dân tộc Sán Dìu nhưng lớn lên tại thành phố. “Từ nhỏ mình đã cảm nhận rằng bản thân khác các bạn một chút. Mọi người trong gia đình luôn động viên hãy theo đuổi điều gì thật đặc biệt và tiếng Ả Rập đến với mình theo cách đó", chị Vân chia sẻ.
Theo nữ trưởng khoa, thời điểm chọn ngành học, thông tin về thế giới Ả Rập bằng tiếng Việt rất hạn chế, phần lớn xoáy vào xung đột và bất ổn. "Khi nói mình học tiếng Ả Rập, có người còn hỏi những câu khiến mình rất ngại. Mình từng không dám giới thiệu bản thân học ngành này”, chị Vân kể lại.
Bước ngoặt đến khi chị có cơ hội sang Ai Cập du học. Trực tiếp tiếp xúc văn hóa Ả Rập giúp chị có cái nhìn toàn diện và thiện cảm. “Khi hiểu đúng, mình mới thật sự yêu văn hóa và con người nơi đây. Từ đó mình tự hào nói rằng mình là người học tiếng Ả Rập”.
Ban đầu kênh YouTube của Vân bằng tiếng Việt, với mục đích giới thiệu cho người Việt Nam về những chuyến đi của chị tới các nước Ả Rập. Tuy nhiên, những chuyến đi đã bị gián đoạn trong thời gian dịch Covid-19, chị quyết định chuyển sang làm nội dung bằng tiếng Ả Rập để giới thiệu Việt Nam tới khán giả Ả Rập. Chị nhận ra người Ả Rập thường chỉ biết đến Malaysia, Philippines, Thái Lan khi nhắc tới du lịch Đông Nam Á mà không phải là Việt Nam.
“Việt Nam mình cũng đẹp lắm. Nếu nội dung được kể bằng chính ngôn ngữ mà họ hiểu nhất thì Việt Nam sẽ gần gũi và dễ tiếp cận hơn”, chị Vân chia sẻ.
Bước đi tiên phong của những người trẻ
Trong hành trình đưa văn hóa và lịch sử Việt Nam đến gần hơn với cộng đồng nói tiếng Ả Rập, dấu mốc quan trọng nhất với chị Phạm Thị Thùy Vân là dự án dịch sách Điện Biên Phủ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp sang tiếng Ả Rập.
Cuộc gặp gỡ của chị Thùy Vân và ông Võ Hồng Nam, con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tại nhà riêng của Đại tướng
ẢNH: NVCC
Cơ duyên bắt đầu khi nhóm của chị được kết nối với ông Võ Hồng Nam, con trai Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Trong những chuyến thăm Algeria, ông Nam nhận thấy tình cảm đặc biệt của người dân nơi đây dành cho Đại tướng và mong muốn có một bản dịch chính thức cuốn sách Điện Biên Phủ bằng tiếng Ả Rập. Vì lời hứa với Tổng thống Algeria, tháng 9.2025 ông Nam liên hệ nhóm của chị Vân và đề nghị hoàn thành bản dịch chỉ trong khoảng một tháng rưỡi.
“Thời gian quá gấp và đây là lần đầu mình dịch sách lịch sử, nên rất lo. Nhưng cơ hội như vậy thì không thể bỏ lỡ,” chị nhớ lại.
Nhóm dịch gồm 3 người trẻ là chị Vân, chị Lê Thị Khuyên (36 tuổi, giảng viên Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập) và Nguyễn Linh Chi (33 tuổi, Phó trưởng khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập). Nhóm phải đối mặt với hàng loạt khó khăn khi thời gian gấp rút, thiếu nền tảng quân sự, nhiều thuật ngữ không có tương đương trong tiếng Ả Rập, phải tự nghiên cứu thêm lịch sử, tham khảo tài liệu các tiếng khác và nhờ sự hỗ trợ từ Đại sứ Palestine Saadi Salama cùng các chuyên gia Ả Rập.
Chị Vân chia sẻ: “Một số thuật ngữ như đại đoàn hay tập đoàn cứ điểm không có trong tiếng Ả Rập, khiến nhóm mình phải nghiên cứu thêm tiếng Anh, Pháp để tìm từ gần nhất. Có những lúc chính chúng mình là người đặt ra thuật ngữ tiếng Ả Rập đầu tiên cho các khái niệm quân sự của Việt Nam thời kháng Pháp”.
Cuốn sách được ra mắt trong chuyến thăm Algeria của Thủ tướng Phạm Minh Chính
ẢNH: NVCC
Nhóm 3 cô gái dịch sách lịch sử Điện Biên Phủ sang tiếng Ả Rập
ẢNH: NVCC
Vào ngày 19.11, dù không tham dự lễ ra mắt do hoạt động nằm trong chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Bảo tàng Cựu chiến binh ở Algeria, chị Vân vẫn cảm nhận được niềm tự hào khi theo dõi sự kiện trên báo chí. Ngay sau đó, bạn bè từ Algeria và Morocco liên hệ hỏi mua sách dù bản in đầu tiên chỉ đủ tặng các cơ quan văn hóa.
“Nhiều người là nhà nghiên cứu hoặc sinh viên làm luận văn tốt nghiệp, thạc sĩ liên lạc hỏi mình rất nhiều. Mình nghĩ đây là sự khởi đầu rất tốt đẹp cho các dự án sau này”, chị Vân chia sẻ trong niềm tự hào.
Với chị Vân, ý nghĩa lớn nhất của dự án nằm ở việc dịch trực tiếp từ tiếng Việt. Lâu nay, nhiều tài liệu về lịch sử Việt Nam trong thế giới Ả Rập được dịch gián tiếp từ tiếng Pháp hoặc tiếng Anh, dẫn đến sai lệch góc nhìn. “Bản dịch tiếng Ả Rập sẽ là nguồn tư liệu chính thống, đặc biệt quan trọng trong tương lai khi tiếng Pháp không còn phổ biến, họ sẽ quay lại dùng tiếng mẹ đẻ”, chị nói.
Ngoài Điện Biên Phủ, nhóm đã hoàn tất bản dịch một tác phẩm của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, dự kiến ra mắt đầu năm 2026. “Có rất ít sách Việt Nam được dịch sang tiếng Ả Rập, và cũng rất ít người học tiếng Ả Rập để làm công việc này. Những gì bọn mình làm có thể chưa hoàn hảo, nhưng sẽ là nguồn rất quý cho bạn bè quốc tế”, chị Vân bộc bạch.
Dù hiểu rằng làm người tiên phong luôn đi kèm tranh luận và rủi ro, nhóm dịch vẫn hy vọng công trình này sẽ là viên gạch đầu tiên, truyền cảm hứng cho những người trẻ tiếp tục mang văn hóa và lịch sử Việt Nam đến gần hơn với thế giới Ả Rập.
Vai trò truyền cảm hứng cho thế hệ tiếp nối
Ngoài mong muốn đưa văn hóa và lịch sử Việt Nam ra thế giới, chị Vân còn mang hy vọng sẽ truyền cảm hứng đến thế hệ trẻ về tiếng Ả Rập. Trong vai trò giảng viên dạy môn nói và phiên dịch tiếng Ả Rập, chị đặt ra nguyên tắc rất rõ ràng: muốn sinh viên tự tin thì giảng viên phải là người làm trước.
Chị chia sẻ: “Mình không giấu được tình yêu của mình với tiếng Ả Rập và mình truyền tình yêu đó cho sinh viên. Cách tiếp cận trẻ trung và vui vẻ của mình khiến các em thường lấy hình ảnh, lời nói hay của mình để đưa vào bài thuyết trình".
Chị Vân hiểu rằng nỗi sợ lớn nhất của sinh viên khi học ngoại ngữ là sợ nói sai. Chính vì vậy, chị chủ động mở kênh YouTube, đứng trước ống kính trò chuyện bằng tiếng Ả Rập như một cách chứng minh rằng sự dũng cảm luôn bắt đầu từ việc dám thử.
Để sinh viên phát triển toàn diện, chị Vân luôn coi việc hiểu các em là yếu tố quan trọng. Thế hệ trẻ đôi khi quá tự tin hoặc dễ nản lòng khi gặp khó khăn, vì vậy giảng viên cần bắt kịp xu hướng mạng xã hội để đồng hành và hỗ trợ các em tốt hơn. Chị luôn nhắn nhủ: “Cứ trải nghiệm đi. Cái gì không nguy hiểm cho mình hay cho xã hội thì cứ thử. Chấp nhận sai. Điều quan trọng nhất là phải kiên trì. Không được bỏ cuộc”.
Cách tiếp cận này không chỉ giúp sinh viên tiến bộ về ngôn ngữ mà còn truyền cảm hứng để các em tự tin khám phá cơ hội mới, giống như hành trình học tiếng Ả Rập và quảng bá lịch sử Việt Nam ra thế giới của chính chị.
Bình luận (0)